Uit welke werkzaamheden bestaat jouw vak?

‘Hier in het gezondheidscentrum asielzoekers houden mijn collega praktijkverpleegkundigen en ik inloopspreekuren. Dat is een verschil met de reguliere huisartsenpraktijk: wij zitten in het zorgtraject vóór de huisarts, terwijl normaal gezien de huisarts doorverwijst naar de praktijkondersteuner. Wel is er telefonisch altijd een huisarts beschikbaar voor overleg. Verder zorgen wij dat asielzoekers de zorg krijgen die ze nodig hebben. Dat loopt uiteen van de tandarts tot de cardioloog. Daarnaast hebben wij tijdens onze aanwezigheid hier EHBO-taken. We onderhouden nauwe contacten met verloskundigen, GGZ, maatschappelijk werk en Preventieve Gezondheidszorg Asielzoekers, zeg maar de jeugdarts van de GGD, om van deze instanties hulp in te roepen wanneer dat nodig is. We houden “verhelderingsgesprekken” met asielzoekers wanneer er psychische problemen zijn, gaan op huisbezoek bij signalen en maken mensen wegwijs in de gezondheidszorg in Nederland. Ook besteden we veel aandacht aan individuele voorlichting, waarbij we voorlichtingsmateriaal in de eigen taal gebruiken, maar ook veel gebruikmaken van beeldmateriaal.
De huisarts houdt hier geen inloopspreekuur, maar houdt een aantal keer per week een spreekuur waarvoor wij vooraf patiënten inplannen. Voorafgaand aan dit spreekuur hebben wij overleg met de huisarts. Spoedgevallen gaan direct naar de huisarts.
Ik werk samen met twee andere praktijkverpleegkundigen en onderling hebben wij de aandachtsgebieden verdeeld. Ik doe onder andere het multidisciplinair overleg met het maatschappelijk werk en GGZ.’

Waarom heb je dit vak gekozen?

‘Ik was op zoek naar een functie waar zowel psychiatrie als somatiek aan bod kwamen. In een A-ziekenhuis ligt de nadruk meer op de somatiek, en in de psychiatrie meer op de geestelijke gezondheid. Deze functie kwam ruim acht jaar geleden op mijn pad en vanaf dag één voel ik mij hier als een vis in het water. Het is dynamisch: je weet nooit hoe de dag eruit gaat zien. Het is altijd een verrassing wat je op je inloopspreekuur krijgt. En bij acute gebeurtenissen binnen het centrum moet je er direct heen vanwege je EHBO-taak.’

Waarom kan een ander dit werk niet doen?

Iedereen met affiniteit kan dit werk doen, maar je moet wel de juiste vooropleiding hebben. De reden dat wij in het zorgtraject vóór de huisarts zitten heeft te maken met de werkbelasting. Mensen die net in Nederland zijn weten niet goed wat je wel en niet met een huisarts bespreekt. Bovendien gaat het boven tafel krijgen van een hulpvraag soms erg moeizaam. Dat kost een huisarts veel te veel tijd. Wij doen de selectie en daarvoor heb je een verpleegkundige achtergrond nodig. Deels zijn de werkzaamheden gestandaardiseerd, maar deels ook niet. We raadplegen soms de NHG-Standaarden. Verder is kennis van infectieziekten zoals malaria onontbeerlijk in een asielzoekerscentrum. Veel mensen dragen immers ziekten bij zich. Deze zaken zitten deels in de opleiding voor praktijkverpleegkunde, maar je leert er vooral veel over tijdens bijscholingen.
Je hebt hier een lange inwerkperiode. Voordat je alleen al de betekenis van alle afkortingen kent, ben je een aantal maanden verder. Je hebt hier te maken met veel verschillende culturen en daar moet je voor openstaan. Je leert dan bijvoorbeeld dat je soms zes keer ‘nee’ moet zeggen voordat het tot mensen doordringt. Ik heb in al die jaren ook geleerd dat je er nooit van uit kunt gaan dat mensen weten waar je het over hebt. Dus leg ik aan een zwangere standaard uit hoe een baby in de baarmoeder groeit. Of aan de mevrouw die al vijf jaar diabeet is, wat een alvleesklier is en doet.

Accepteren patiënten dat jij het inloopspreekuur doet?

Ik geef vaak uitleg over de functie die ik heb, want mensen zien je toch al snel als dokter omdat je aan de andere kant van de tafel zit. Ik heb er nog nooit problemen mee gehad. Het doorgronden van het gezondheidsstelsel in Nederland is voor de meeste asielzoekers sowieso lastig. Ze hebben vaak hoge verwachtingen van de westerse gezondheidszorg en begrijpen niet waarom je drie maanden moet wachten tot je bij een oogarts terecht kunt. Het leren omgaan met de regels die in Nederland gelden is belangrijk. Op tijd komen kan bijvoorbeeld een probleem zijn. Als iemand vaak niet op tijd komt, moeten wij achterhalen wat daarvan de reden is. Als mensen bijvoorbeeld niet kunnen klokkijken, maar de stand van de zon aanhouden, dan is “op tijd komen” lastig voor ze. In veel culturen zijn mensen bovendien niet gewend om ergens op tijd te komen. Overigens leren ze die regels heel snel.
Er gelden hier binnen het asielzoekerscentrum bepaalde veiligheidsmaatregelen: alle bezoekers moeten zich melden, wij dragen een portofoon bij ons, onze werkruimte is afgesloten en in de spreekkamer zit een vluchtdeur. Mensen kunnen vanuit een psychisch trauma immers onverwacht reageren. Toch voel ik mij hier niet onveilig. Ik ben het ook zo gewend, dat ik weer moest wennen aan de open wachtkamer in het gezondheidscentrum waar ik stage liep. Overigens werken die veiligheidsmaatregelen twee kanten op: het biedt ook bescherming aan de asielzoekers zelf.

Hoe is de samenwerking met de huisarts?

Heel goed. Wij hebben hier één coördinerend huisarts en er zijn twee huisartsen aan het centrum verbonden. Daarnaast hebben we nog een wisselende huisarts. Mijn werkgever Menzis formuleert het als volgt: “huisarts en praktijkverpleegkundige vormen een ambachtelijk duo” en dat is ook zo. Je vult elkaar aan. Het geen kwestie van beter of slechter.

Hoe zie jij je beroep over vijf jaar?

Ik denk dat de uitoefening van mijn beroep over vijf jaar hetzelfde is, al zal het zich wel verder ontwikkelen en verdiepen. Waarschijnlijk zal er landelijk gezien meer gestandaardiseerd zijn. Ook kan ik mij voorstellen dat gezondheidscentra in gebieden met een lagere sociaaleconomische status of waar veel allochtonen wonen de functie zoals wij die hier uitvoeren overnemen.

Wat vind je minder leuk aan je beroep?

Mensen die hier wonen zijn vaak verwikkeld in juridische procedures. Je hebt in Nederland verschillende soorten asielzoekerscentra. Dit is een oriëntatie- en inburgeringscentrum, waar ook asielverzoeken worden afgewezen. Dat is soms best heel sneu. Ook krijg je wel eens gruwelijke verhalen te horen van wat mensen hebben meegemaakt in hun land van herkomst. Daar moet je wel mee om kunnen gaan. Ik kan persoonlijk de knop redelijk goed omzetten wanneer ik thuiskom en die gaat pas weer aan als ik hier voor de slagboom sta. Dat heb ik mijzelf opgelegd.

Waarom kies jij alle kleuren als de kleur van jouw vak?

Zowel inhoudelijk als qua populatie heeft mijn vak alle kleuren. Het is gewoon heel divers.