Nieuws was het niet, maar toch leuk om te horen bij het Nederlands instituut voor onderzoek in de gezondheidszorg (NIVEL): de komst van de praktijkondersteuner heeft gezorgd voor kwaliteitsverhoging van de huisartsenzorg. En wát voor kwaliteitsverhoging. Aandacht voor leefstijl, waar de huisarts het nut misschien wel van inzag, maar simpelweg geen tijd voor had. Praktijkondersteuners zorgden met de aandacht voor leefstijl voor preventie in zijn puurste vorm.

Op 16 oktober presenteerde het NIVEL het boek Praktijkondersteuners in de huisartsenpraktijk (POH’s), klaar voor de toekomst? als afsluiting van onderzoek naar de taken van praktijkondersteuners. Sommige uitkomsten waren nieuw, andere niet. Zo is het al lang duidelijk dat praktijkondersteuners goed zijn in het opvolgen van klinische richtlijnen en over het algemeen ook in communicatieve vaardigheden. En dat begeleiding van patiënten met chronische aandoeningen behoort tot de core competence van praktijkondersteuners. Dat die rol nog veel groter gaat worden in de toekomst vanwege de vergrijzing van de bevolking en het toe­nemen van het aantal mensen met een chronische aandoening (door welke reden dan ook), is ook niet nieuw. Betrekkelijk nieuw was wél de aandacht voor het feit of de praktijkondersteuner er klaar voor is om deze uitdaging aan te gaan. Toch zijn er een paar aandachtspunten. De praktijkondersteuner mag dan, naast het opvolgen van richtlijnen, goed zijn in communicatie in het algemeen, op enkele specifieke punten kan zij beter worden toegerust voor de toekomst. Uit het onderzoek blijkt bijvoorbeeld dat praktijkondersteuners niet altijd consultvaardigheden goed toepassen. Ook aan motiverende gespreksvoering, toch zo nodig bij het leefstijlbegeleiding, ontbreekt het een en ander. Vreemd, praktijkondersteuners hebben toch allemaal motiverende gesprekstechnieken in hun opleiding gehad? Blijkbaar hebben we het over een techniek die je moet blíjven oefenen. Het NIVEL suggereert dan ook om op zoek te gaan naar goede bij- en nascholingen en ervoor te zorgen dat motiverende gespreksvoering daadwerkelijk deel gaat uitmaken van de dagelijkse gespreksvoering met patiënten. Het tweede minpunt betreft ouderenzorg. Lang niet alle praktijkondersteuners zijn hier in opgeleid. En wanneer het tijdens de opleiding wel aan bod kwam, ontbraken waarschijnlijk de noodzakelijke onderdelen case management en preventie. Ook ontbreekt het de praktijkondersteuner mogelijk aan proactiviteit. De huidige praktijkondersteuner werkt volgens protocollen, maar de complexiteit van bijvoorbeeld multimorbiditeit vereist proactiviteit en dat is niet altijd in protocol te vangen. De hamvraag: is proactiviteit een recht dat voorbehouden is aan de praktijkondersteuner met hbo-opleiding en hoort werken volgens een protocol meer bij praktijkondersteuners met een mbo-opleiding, ook al is die (zoals in de huidige opleidingen tot praktijkondersteuner) naar hbo-niveau getild? Het laatste woord is daar nog niet over gezegd en dat zal misschien betekenen dat er in de nabije toekomst andere eisen worden gesteld aan de opleidingen tot praktijkondersteuner.