Blauwe plekken, angst, onsamenhangende verhalen, een lege koelkast, een verwaarloosd huis, een onverzorgd uiterlijk, een klagende mantelzorger en mijden van zorg kunnen tekenen van ouderenmishandeling zijn. Niet alleen lichamelijke mishandeling valt hieronder, maar ook psychische mishandeling, seksueel misbruik, financiële uitbuiting, verwaarlozing en schending van grondrechten.

Ieder jaar worden 200.000 ouderen slachtoffer van ouderenmishandeling; het topje van de ijsberg. Van de slachtoffers van alle meldingen van huiselijk geweld is 5,2% tussen de 55-66 jaar en 1,7% is ouder dan 66 jaar. Driekwart van de slachtoffers zijn oudere vrouwen en het merendeel woont zelfstandig. Ouderenmishandeling is een ernstig probleem dat vaak onzichtbaar is doordat mensen zich schamen, mishandeling ontkennen en doordat het te weinig gerapporteerd wordt. Bij ouderenmishandeling gaat het in driekwart van de gevallen om opzet door partner, kind, kleinkind, buren, kennissen of hulpverleners. De pleger handelt bewust uit financieel oogpunt, desinteresse of bijvoorbeeld wraak. Ook is geweld soms generaties lang een terugkerende manier om met conflicten om te gaan. Niet altijd is er opzet in het spel. We spreken van ‘ontspoorde zorg’ wanneer er overbelasting van mantelzorg is en een situatie onbewust en onbedoeld uit de hand loopt. Onmacht en kennisgebrek over ziekte is vaak de oorzaak en ondersteuningsmaatregelen kunnen een oplossing zijn. Risicofactoren voor ouderenmishandeling zijn toenemende afhankelijkheid, dementie, progressieve (chronische) lichamelijke of psychiatrische aandoeningen en overbelasting van de mantelzorg. Het is belangrijk signalen van ouderenmishandeling te herkennen en uit de taboesfeer te halen. Het ministerie van VWS heeft daarom een actieplan om ‘ouderen in veilige handen’ te krijgen. De nadruk ligt op preventie, signalering, melding en het verbeteren van ondersteuning aan slachtoffers. Ook is er de signalenkaart van het Landelijk Platform Bestrijding Ouderenmishandeling met signalen en tips die je als huisarts en praktijkondersteuner kunnen helpen. De huidige generatie ouderen is niet klagerig en vraagt niet snel om hulp. Die bescheidenheid moet hen blijven sieren, niet straffen! (Charlotte Dorren)