Huisarts en praktijkondersteuner kennen de gezins- en familieomstandigheden van hun patiënten en zijn op de hoogte van de medische familiegeschiedenis. Mogelijk kunnen zij het risico op toekomstige ziekte dus ook beter voorspellen. Dat maakt de huisartsenpraktijk de meest geschikte plek voor op het individu toegesneden preventie. Epidemiologisch onderzoek maakte immers duidelijk dat er een familiaire clustering van genetische en omgevingsfactoren bestaat die samenhangt met de kans op veel, vaak voorkomend chronische aandoeningen. Het gaat dan om verschillende kankers, hart- en vaatziekten, diabetes en psychiatrische aandoeningen. Het National Institute of Health wijdde er een conferentie en een systematische review aan te wijden.
De waarde van de familiegeschiedenis is natuurlijk afhankelijk van de accuratesse. De specificiteit bleek wel goed, maar de sensitiviteit liet duidelijk te wensen over. Dat betekent dat patiënten wel weten te vertellen dat een bepaalde ziekte niet voorkomt, maar veel minder goed weten dat een bepaalde ziekte wel voorkomt. De informatie wordt slechter naarmate men verder afkomt van de eerstegraads familieleden (broers, zusters en ouders). Overigens is er geen bewijs dat het verzamelen van familiegegevens de uitkomst van zorg verbetert. Gelukkig lijkt het niet te schaden. In twee follow-up onderzoeken bleken patiënten na drie maanden niet extra ongerust.
Deze meta-analyse kent echter een belangrijke beperking. Ondanks pogingen van de auteurs om zich specifiek te richten op de eerstelijnszorg bleek veel onderzoek te zijn gedaan in gespecialiseerde setting. Over de huisartsenpraktijk weten we dus niet zoveel. Intuïtief blijft de familiegeschiedenis een belangrijk instrument: kost weinig, schaadt blijkbaar niet en zou kunnen voorspellen. Naar het laatste aspect is echter veel te weinig onderzoek gedaan. Blijf dus voorlopig maar gewoon vragen naar de familie, maar richt de vragen daarbij vooral op eerstegraads familieleden. (Henk van Weert)