De eerste keer dat ik haar zag! Zou ik een roman aan het schrijven zijn, zouden woorden ongetwijfeld tekortschieten. Ken je dat gevoel dat je maag samentrekt? Je een onbestemd gevoel krijgt? Beetje misselijk, zenuwwindjes, ernstig onbehaaglijk? Dat was mijn eerste gevoel bij haar. Ik was overdonderd door haar aanblik. Een kruising van miss Piggy, de Grote Vriendelijke Reus en Adje van Paul de Leeuw.
Ze blies een hele slechte longfunctie en heeft sindsdien een serieus astma. Met die longfunctie kan ik wel omgaan, ervaring genoeg. Haar houding, dat is een heel ander verhaal. Ruim 45 minuten zat ze me strak aan te staren. Uitdrukkingsloos, bijna bewegingloos. In mijn herinnering knipperden haar ogen nooit. De uitdrukking op haar gezicht was totaal niet te plaatsen. Elke vraag die ik stelde leidde eerst tot een oorverdovende stilte voor er, vaak een minuut later, een totaal onzinnig antwoord kwam. Ik voelde me zelden zo ongemakkelijk.
Tijdens de nabespreking met mijn huisarts vraag ik vaak of ik even ongenuanceerd mag “spuien”. Dan ratel ik aan één stuk door, mijn frustraties uitend, laat me niet onderbreken en vraag achteraf het mij vooral niet kwalijk te nemen. De verbijstering waarmee ik deze patiënt omschreef, weet ik nog goed. Ik dichtte haar bijzondere kwaliteiten en kwalificaties toe die de redactionele toets van dit blad niet zouden halen.
Dat was ruim vijf jaar geleden. In de tussentijd heb ik vele consulten met haar gehad. Dankzij mijn uitmuntende zorg heeft ze naast haar serieuze astma nu ook een gestoorde glucosetolerantie, hypertensie, depressie, polymyalgia rheumatica en obesitas van het morbide type: BMI 45,3. Behalve mij bezoekt ze regelmatig huisarts, longarts, internist, revalidatie-arts, bedrijfsarts, bedrijfsmaatschappelijk werk, psycholoog, diëtist, reïntegratiecoach, schuldhulpverlening, maatschappelijk werk en fysiotherapeut. Excuus, ik vergeet twee hulpprogramma’s online. Bovendien heb ik naast bovenstaande hulpverleners nog drie coassistenten en twee huisartsen in opleiding over haar horen spreken.
Afgelopen donderdag was ze er weer. Nadat ze het pand had verlaten, wat ik zeker wist doordat ik haar buiten zag lopen, wendde ik mij tot mijn stagiaire. Ken je Harry Potter, vroeg ik. Ze keek me vragend aan. Dit, zo vervolgde ik mijn ongenuanceerde betoog, was een dementor. Ze is twintig minuten binnen geweest en heeft het gepresteerd al mijn geluk en energie uit me te zuigen. Een prestatie van formaat van haar kant, dat naadloos aansluit bij mijn gevoel van onvermogen. Mijn verdere uitleg bevatte nog wat omschrijvingen die de versie 2011 van Van Dales woordenboek wel niet zullen halen.
Wat is dat toch met haar? Iedereen die ik spreek over deze vrouw heeft de behoefte om met veel beeldspraak haar ongenuanceerd te beschrijven en te classificeren. Ook ik. Iedereen heeft hetzelfde gevoel, dezelfde irritatie. Maar ook hetzelfde medelijden en medeleven. Want ze is ongenuanceerd moeilijk, maar ook ongenuanceerd zielig. Schijnbaar hebben we dit nodig om haar toch goede zorg te bieden met zijn allen, want dat doen we! Het zegt veel over haar en haar situatie. Maar nog meer over ons. Helaas? Ach, het is mens eigen om ongenuanceerd moeilijke dingen hanteerbaar te maken door je af te reageren. Aha, dus ik ben een mens? Weer wat geleerd!

Bas Janssen