In Zweden werd onderzoek gedaan naar de beleving van deze dagelijks terugkerende uitdaging. Het betrof een kwalitatief onderzoek bij 10 vrouwen met diabetes mellitus type 2. Hun gemiddelde leeftijd was 65 jaar en alle vrouwen waren met pensioen of arbeidsongeschikt. De complicaties als gevolg van de diabetes varieerden van geen tot cardiovasculaire aandoeningen, neuropathie of hypoglycemie.
De onderzoekers hielden diepte-interviews en bij de analyse maakten zij gebruik van de fenomenologische onderzoeks­methode van Giorgi. Hierbij staat het zelfbegrip van de psychologie centraal. Als uit­komst werd de essentie van het fenomeen leefstijlverandering beschreven als een voortdurende innerlijke strijd. Vijf thema’s staan hierbij centraal. 1) Strijd omdat de geadviseerde leefstijl leidt tot een uitzonderingspositie in de dagelijkse relatie met familie en vrienden met een andere leefstijl. 2) Daarbij voelt het leefstijladvies als een eis die niet alleen door anderen maar ook door jezelf wordt opgelegd. Mensen ervaren dit als onrechtvaardig. 3) Hoewel de vrouwen een hoger kennis­niveau over een gezonde leefstijl ontwikkelden, ervaren zij dit vooral als last wanneer het toe­passen van deze kennis in het dagelijks leven niet lukt. 4) Verder geven de vrouwen aan stress te ervaren als gevolg van de voortdurende strijd ergens behoefte aan te hebben, terwijl ze weten dat het niet goed voor ze is. 5) Tot slot lopen de vrouwen vast in hun leefstijlverandering doordat ze redenen bedenken die het vervallen in oude gewoonten rechtvaardigen.
De uitkomsten van dit beperkte onderzoek kunnen niet zonder­meer doorgetrokken worden naar andere (doel)groepen. Het geeft ons wel inzicht in barrières en mechanismen die een rol kunnen spelen in de soms ingewikkelde verandering naar een andere, gezondere leefstijl. Als je als zorgverlener geen ingang vindt bij de bespreking van een leefstijladvies, dan kan herkenning en onderkenning van voornoemde thema’s de sleutel zijn.

Annemieke de Jong