In een recente Cochrane-review ging het om diverse onderzoeken waarin de resultaten van gesponsord onderzoek naar de effectiviteit van geneesmiddelen of medische hulpmiddelen op kwantitatieve wijze met die van niet gesponsord onderzoek werden vergeleken. Er werden 48 artikelen geïncludeerd die gemiddeld 137 onderzoeksartikelen beschrijven. Door industrie gesponsord onderzoek liet vaker positieve effecten zien dan niet gesponsord onderzoek: relatief risico (RR) 1,24 (95%-BI 1,14- 1,35). Hetzelfde gold voor de in de onderzoeksartikelen geformuleerde conclusies: RR 1,31 (95%-BI 1,20-1,44). Bijwerkingen traden in de gesponsorde onderzoeken daarentegen juist in mindere mate op. De verschillen konden niet verklaard worden door bekende factoren die de kans op bias verhogen zoals inadequatse randomisering en meer uitval onder de deelnemers. Op het punt van blindering bleken de gesponsorde onderzoeken zelfs beter te scoren. In hun discussieparagraaf suggereren de reviewers dat deze sponsoringsbias het gevolg zou kunnen zijn van keus van onderzoeksdesign en selectieve rapportage. De verdiensten van het eigen middel komen beter uit de verf door veelvuldig gebruik te maken van placebobehandeling of door de controlegroep te behandelen met een te lage dosering. Ook het onvermeld laten van minder gunstige bevindingen helpt. Met gangbare methoden om het risico op bias in kaart te brengen worden deze factoren niet ontdekt. Ook niet met de methoden die gebruikt worden in de Cochrane-reviews zelf. In het Handboek van de Cochrane Collaboration spelen dit soort kanttekeningen bij de onderzoeksopzet alleen een rol bij de beoordeling van generaliseerbaarheid van onderzoeksresultaten. De auteurs stellen derhalve voor om voortaan rekening te houden met sponsoring en meldingen van belangenverstrengeling bij de beoordeling van de methodologische kwaliteit van onderzoek. Tjerk Wiersma