Riet is 75 jaar en al ruim 50 jaar getrouwd met de 78-jarige Henk. Beiden zijn patiënt bij mij, zij vanwege COPD en hij heeft diabetes. Sinds twee jaar is Henks mobiliteit ernstig beperkt vanwege stenose in zijn rug. Hij komt het huis niet meer uit en houdt zich vast aan wat de neuroloog ooit tegen hem zei: ‘geef het tijd en dan zal het wel beter gaan’. Dat is althans wat Henk gehoord heeft. Eén ding is zeker: het is zijn houvast en daar valt niet aan te tornen.
Sinds Henk aan huis gekluisterd is, zijn de sociale contacten sterk afgenomen. Bezoek vindt hij te druk en al snel teveel, familie woont ver weg en vrienden hebben ze nauwelijks. Behalve Jan, een huisvriend die ook computerles geeft aan Riet. Riet gaat sporadisch naar haar sportclub, maar de meeste tijd brengt ze door in huis met de zorg voor Henk. De liefde en overgave waarmee ze dit doet zou zelfs Florence Nightingale ontroerd hebben.
Ruim een half jaar geleden kwam Riet op mijn spreekuur, ze had een tussentijdse afspraak gemaakt, iets wat ze nog nooit eerder had gedaan. ‘Wat kan ik voor je doen?’, vroeg ik, terwijl ik achterover leunde. Ze vertelde me dat ze niet kon huilen. Een eenvoudig maar oprecht ‘oh?’ was voor haar genoeg om de rest van het verhaal te vertellen.
Tijdens een bezoek van huisvriend Jan voor computerles, was Henk naar boven gegaan. Bij het weggaan kuste Jan haar op de mond, per ongeluk of niet. Ze beantwoordde de kus met een kus op de mond terug, puur vriendschappelijk, zo verzekerde ze me. Wat ze niet wist, was dat Henk bovenaan de trap stond en alles zag. Zijn interpretatie is waarschijnlijk anders geweest dan “vriendschappelijk” want hij kwam verrassend snel naar beneden en zette Jan de deur uit. Gesproken over het voorval werd er niet, maar Jan kwam er niet meer in.
Nadat Riet nog eens had overdacht wat er gebeurd was, kwam ze tot de ontdekking dat ze toch wel warme gevoelens voor Jan koesterde, meer dan vriendschap. Gevoelens die ze ooit voor Henk had, maar die al jaren niet meer door hem beantwoord werden. ‘Ik hou heel veel van hem hoor, maar anders dan vroeger.’ Ze zocht contact met Jan, buiten medeweten van Henk om, en heeft hem sindsdien vaak ontmoet. ‘Er is nooit iets gebeurd hoor, bovendien hij is ook getrouwd, maar we vinden elkaar wel leuk’, besloot ze haar verhaal. ‘En nu kun je niet huilen?’, vroeg ik, terwijl ze een stilte liet vallen en me vragend aankeek. Ze vervolgde haar verhaal door te vertellen dat ze het gevoel had dat ze Henk bedroog, maar toch ook weer niet. Ze wilde hem niet kwetsen, maar Jan wilde ze ook niet kwijt. Ze worstelde met haar gevoel, dat als een balletje in een flipperkast heen en weer kaatste tussen liefde voor Henk en verliefdheid voor Jan. Dat maakte haar verdrietig, maar huilen, nee, dat lukte maar niet.
Inmiddels zijn we een halfjaar verder. De concrete hulpvraag van het huilen was snel en succesvol beantwoord met psychosomatische fysiotherapie. Daarnaast heb ik een aantal gesprekken met haar gevoerd. Henk weet nu van de situatie en doet zijn uiterste best om ook weer een lieve man voor haar te zijn, dat maak ik althans uit haar verhalen op. Maar ook Jan blijft een rol spelen en contact houden. Haar hoofd verkeert al een halfjaar in permanente staat van verwarring.
De rode draad door alle verhalen heen bestaat uit een verlangen naar liefde, aandacht en warmte. ‘Dat ik dit nog moet meemaken op mijn 75e’, zei ze laatst tegen me. ‘Tja’, zei ik, ‘alles is liefde, maar liefde is niet alles.’ Hoewel ik zelf geen flauw idee had wat ik bedoelde zei ze dat ik gelijk had en nam afscheid met de woorden: ‘dank je, nu kan ik naast het huilen ook weer lachen’.

Bas Janssen